به مناسبت روز پناهنده
گفت‌و گو مدیر عامل انجمن پویش با پایگاه خبری تحلیلی دیدار نیوز در مورد چالش‌های پناهندگان در ایران
نویسنده: نسترن فرخه
مدیرعامل انجمن دوستداران کودک پویش در مورد نگاه‌های نژادپرستانه با پناهندگان داخل ایران بر این باور است که سوال من از آنها این است که اگر خودشان به جای آن افراد پناهنده، یک مهاجر بودند چه چیزی را برای خود می‌پسندیدند؟
بیشتر پناهندگانی که در ایران زندگی می‌کنند از مردمان افغانستان هستند که بیشترشان در سال‌های جنگ ایران و عراق و همزمان با جنگ‌های داخلی کشور خودشان، به ایران آمدند، پناهندگانی که به دلیل ناامنی پا به خاک ایران گذاشتند اما اینجا هم از حقوق بسیاری محروم ماندند که همین محروم ماندن آنها باعث آسیب و چالش‌های شد، طاهره شجاعی مدیرعامل انجمن دوستداران کودک پویش در این باره می‌گوید:« ورود و خروج سهل این افراد، با تمام سختی‌هایی که تحمل می‌کنند، عامل ایجاد مشکلات فراوان در داخل خاک ایران میشود، آنهم در کشوری که این روزها چالش‌های زیادی به خود می بیند و این مسائل کار را برای ما هم سخت‌تر می‌کند، یکی از آنها پذیرش سخت کودکان اتباع در مدارس است که همین عدم تحصیل آنها در جامعه باعث آسیب‌های بسیاری میشود.»
طبق اعلام آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد شمار پناهندگان در ایران سال ۲۰۱۶ بالغ بر ۹۷۹٬۴۱۰ بوده که ایران را به چهارمین کشور دارای جمعیت پناهنده تبدیل می‌کند و از این تعداد ۹۵۱٬۱۴۲ نفر افغان و ۲۸٬۲۶۸ نفر عراقی هستند که شمار پناهندگان افغان بدون مدرک شناسایی در ایران حدود دو میلیون نفر تخمین زده میشود.
عدم توجه به اتباع در کشور، عامل آسیب به جامعه است
طاهره شجاعی مدیرعامل انجمن دوستداران کودک پویش، ضمن اشاره به اینکه در انجمن سعی بر این است تا از بازماندگی کودکان ایرانی و اتباع پیشگیری شود، می‌گوید:« تلاش ما بر این است تا این بازماندگی را به حداقل برسانیم و بنا به منطقه‌ای که ما در آن فعال هستیم، یعنی جنوب شرق تهران، پناهنده‌های بسیاری آنجا حضور دارند و هر سال هم به تعداد آنها اضافه میشود.»
وی به کودکانی اشاره می‌کند که خانواده‌ی آنها از افغانستان به دلایل مختلف مجبور به مهاجرت گرفتند و ادامه می‌دهد:«این افراد به دلایل مختلف، همچون عدم امنیت، نبود کار، جنگ‌های داخلی و نبود شرایط مساعد برای زندگی، مجبور شدند تا دل به مهاجرت بدهند و در رابطه با ورود و خروج این افراد از مرز، می‌دانیم که قاعدتاً مرزها توسط ما کنترل نمی‌شود و ورود و خروج سهل آنها، با تمام سختی‌هایی که تحمل می‌کنند، عامل ایجاد مشکلات فراوان در داخل خاک ایران میشود، این مسائل کار را برای ما هم سخت‌تر می‌کند.»
شجاعی با تاکید بر اینکه اگر مسائل اخلاقی در این زمینه را کنار بگذاریم در نهایت پیشرفت این افراد در کشور بر اجتماع ما هم اثر دارد، می‌گوید: «باید بدانیم که این افراد مهمان ما هستند و رشد آنها در نهایت به رشد کشور می‌انجامد و اینها باعث همزیستی مسالمت‌آمیز و ایجاد اتفاقات خوب میشود، اما واقعا این مشکل وجود دارد که حضور آنها به این شکل که توضیح دادم باعث ایجاد چالش بزرگ برای ما هم میشود و ما هم باید از پس اجتماعی کردن و مدیریت آنها برآییم.»
مدیر عامل انجمن ادامه می‌دهد:« در هر صورت این افراد از مرزها عبور می‌کنند و وارد ایران می‌شوند و چون از لحاظ مالی شرایط مناسبی ندارند به حاشیه‌ی شهرها پناه می‌برند که حاشیه هم مشکلات خاص خودش را دارد و مسائلی همچون مهاجرت از شهرها، بیکاری، مشکل مسکن و … از عواملی است که خودش منجر به حاشیه نشینی شده است و ما در انجمن‌ها برآنیم تا با توان افزایی این‌کودکان و خانواده هایشان کمی بار اجتماعی این مسئله را کم کنیم.»
شجاعی با اشاره به مشکلات پناهندگان در کشور می‌گوید:« همانطور که گفتم این افراد بعد از اینکه وارد کشور می‌شوند به دلیل شرایط مالی در مناطق حاشیه مستقر می‌شوند که حتی زندگی در حاشیه هم برای آنها سخت خواهد بود، از مشکلات نداشتن مسکن، تغذیه، سلامت و کاری که وجود ندارد، تا نبود مدارک هویتی همه باعث دردسرهای فراوان برای آنها خواهد بود.»
وی ادامه می‌دهد:« نبود اوراق هویتی که در ایران کارکرد داشته باشد باعث محرومیت تحصیلی کودکانشان میشود چون مدارس پذیرش نمی‌کنند و طبق بررسی‌ها، زاد و ولد در مناطق حاشیه بیشتر از دیگر نقاط شهر است و همین یکی از دلایل شلوغی کلاس‌های درس کودکان است، مثلا کلاس‌های سال گذشته‌ی کودکان حاشینه نشین بیش از ۳۰ نفر بود، بنابراین کودکان به خدمات آموزشی نیاز دارند اما اغلب کارت اقامتی خاصی ندارند و از این خدمات محروم می‌شوند، البته بعد از فرمان رهبری روال بهتر شده بود و یک سال از ۲۰۰ کودکی که داشتیم فقط ۲۰ نفر مانده بود و بقیه در مدرسه ثبت نام شده بودند، آن ۲۰ نفر هم مشکلات خاصی مثل اینکه محل اقانتشان برای شهر دیگر بود اما تهران بودند نتوانستند به مدرسه بروند، روند خوب بود تا اینکه پارسال این روال متوقف شد و مثلا خانواده‌ها باید اقامت دوساله می‌داشتند که خیلی از خانواده‌ها نمی‌توانستند این موضوع را ثابت کنند، برای همین تعداد بچه‌هایی که نتوانستند وارد مدرسه شوند زیاد شد.»
مدیر عامل انجمن پویش می‌گوید:« این اتفاق یک سیر صعودی در انجمن ما به خود گرفت و دوباره کودکان را در انجمن پذیرش کردیم تا همینجا تحصیل کنند، شاید در این مورد دولت باید تمهیدات جدی تری در نظر بگیرد یا عدم پذیرش یا پاسخ گویی و نظم دهی به مهاجرت و قوانین آن
از طرفی هم افراد از ترس ناامنی و جنگ وارد ایران می‌شوند، اتفاقات اخیر در افغانستان هم دال بر این ناامنی است، بنابراین اگر موضوع اخلاقی بودن یا نبودن ماجرا را کنار بگذاریم، عدم پذیرش این کودکان برای آموزش و رشد کردن آنها در کنار کودکان ایرانی عامل آسیب جامعه خواهد بود.»
شجاعی ضمن تاکید بر اهمیت اجتماعی شدن کودکان اتباع و ایرانی در کنار هم، ادامه می‌دهد:« کودکان در فضای مدرسه تعامل با هم و همزیستی را یاد می‌گیرند و اگر این رفتارها را تجربه نکنند در بزرگسالی فهمی از برخی مفاهیم نخواهد داشت و در خوش بینانه‌ترین حالت دیگر فردی نخواهد بود که جهان اطرافش را بازآفرینی کند، در نهایت هم باعث آسیب به خودش و جامعه باشد، که دلیل اصلی آن حضور نداشتن در بستر یک اجتماع کوچک یعنی مدرسه است که در کودکی تجربه نکرده است و بر همین اساس برای بودن در جامعه هم به رشد کافی نمی‌رسد.»
مدیر عامل انجمن پویش با اشاره به اینکه، کودکان اتباع تحت فشارهای روانی و اقتصادی شدید در کشور هستند اما با این وجود نگاه‌های نژادپرستانه‌ای از طرف اقشار مختلف مانع حضور آنها در اجتماع میشود، می‌گوید:« من اصلاً این نوع طرز تفکر و این افراد را به هیچ عنوان درک نمی‌کنم و سوال من از آن ها این است که اگر خود به جای آن پناهندگان یک مهاجر بودند چه چیزی را برای خود می پسندیدند؟؟ ویا مهاجر وارد کشور شده را توانمند کنیم و در فعالیت‌های جامعه واردش کنیم به سود جامعه خواهد بود ویا این که آن فرد را پس بزنید و وارد جامعه نکنید باید به این هم فکر کرد که این کودک یا این فرد قرار است در کنار ما و کودکان ما در جامعه زندگی کند.»
شجاعی در مورد آسیب‌های روانی اغلب کودکان اتباع، ادامه داد:« متاسفانه ما همیشه شاهد کمبود عزت نفس این کودکان هستیم، خیلی از این بچه‌ها در هنگام ورود به انجمن فوق‌العاده اعتماد به نفس و عزت نفس پایین دارند، اصلا روحیه مطالبه گری ندارند و دچار یک حالت از سرخوردگی هستند، اما به مرور با خدمات آموزشی و روانشناسی که دریافت می‌کنند، اعتماد به نفس و روحیه مطالبه‌گریشان رشد پیدا می‌کند که این دستاورد بسیار مهمی است.»
وی می‌گوید:« در انجمن کودکانی داشتیم که حالا بزرگ شدند و کسب و کارهای موفق دارند یا در بهترین دانشگاه‌های ایران در حال تحصیل هستند، مخصوصا در بین دخترانمان که این واقعا باعث افتخار ما است و امیدواریم این اتفافات بیشتر رخ دهد، امیدوارم شرایط دنیا برای کودکان همراه با صلح و آرامش جلو رود.»
