✨اهمیت مراقبت از کودکان در دوره‌های گذار و تغییرات در زندگی
✍️فرشید خضری
زندگی همیشه با تغییر و تحولات همراه است، برخی از تغییرات نیز همیشه منبع استرس و اضطراب هستند. این تغییرات برای کودکان و نوجوانان به دلیل اینکه اشکال مختلف مهارت‌ها و توانمندی‌ها از جمله تاب‌آوری در آنها به خوبی رشد نکرده است بیش از همه می‌تواند منبع استرس و آسیب‌های بعدی باشد.
چند مورد از تغییرات و گذارهای زندگی به شرح زیراند: یک، ورود به محیط اجتماع به هنگام شروع رفتن به مدرسه، دو تغییر مدارس به دلیل تغییر مقطع تحصیلی مثل ورود به مدارس مقطع متوسطه و سه، تغییرات دوره بلوغ و گذار از دوره کودکی به نوجوانی. برخی از این تغییرات برای بخشی از کودکان می‌تواند همراه با استرس، تنش و بحران باشد. برای مثال کودکانی که در مناطق روستایی زندگی می‌کنند و مجبورند به‌دلیل نبود مدرسه به مکان‌های دیگر نظیر روستاها، شهرها، خوابگاه و غیره بروند از این نوع‌اند. یا کودکانی که مجبورند به دلیل فقر خانواده وارد چرخه کار در محل زندگی‌شان یا خارج از آن در شهرهای دیگر شوند نیز می‌تواند بحران‌آفرین باشد. برای مثال کودکی که از مناطق روستایی کشور برای کار به کلان شهرها مهاجرت می‌کند و وارد محیط‌های کارگاهی و کارگری می‌شود شوک‌ها و بحران‌های متععدی را تجربه می‌کند. می‌توان به موارد بی‌شماری دیگری از تغییرات نظیر ازدواج در سن کودکی، مهاجرت بین‌کشوری و … اشاره کرد.
محیط‌های جدید همیشه برای این کودکان ناآشنا هستند، چرا که آنها با محیط، افراد، روابط و قواعد آن آشنا نیستند. زمانی که کودکان با چنین تغییراتی مواجه می‌شوند و برای آنها بحران‌آفرین باشد، می‌تواند عملکردهای مختلف آنها را تحت تاثیر قرار دهد، برای مثال ورود به مدارس مقاطع بالاتری می‌تواند باعث کاهش عملکرد تحصیلی آنها و افت نمرات‌شان شود. این‌ها در یک فرایند دیگر می‌توانند باعث ترک تحصیل شوند.
در مقابل این گذارها و تغییرات چه باید کرد؟
برخی از این تغییرات را کودکان نباید تجربه کنند به‌ویژه آن‌های که بحران‌آفرین هستند و می‌توانند منجر به آسیب شوند، نظیر مهاجرت برای کار یا ازدواج. علی‌رغم بحران‌آفرین بودن این تغییرات، متاسفانه هنوز هم به میزان قابل توجهی آنها در جامعه وجود دارند. در این موارد مسئولیت با دولت‌ها و سازمان‌های دولتی است که به حمایت از کودکان و منع این پدیده‌های مخاطره‌آمیز بپردازند.
برخی دیگر از آنها گریزناپذیر هستند مانند ورود به اجتماع یا ورود به مدارس مقاطع بالاتر به دلیل تغییر مقطع تحصیلی. در این فرایند لازم است برنامه‌های برای کودکان طراحی شود تا آنان را با این تغییرات آشنا کنند. مسئولیت اصلی چنین برنامه‌های نیز به دوش نهادهای همچون خانواده‌ها، مدارس و نهادهای حمایت از حقوق کودکان نظیر سازمان بهزیستی، مدارس و … و سازمان‌های مردم نهاد این حوزه است. لازم است در این دوره‌ها بیشتر مراقب کودکان بود و از آنان حمایت کرد تا همچنان عملکرد خوبی را به نمایش بگذارند. همراهی کردن با آنها، گفت‌وگو راجع به این تغییرات و توجه به آنها نمونه‌ای از این مراقبت‌ها است. البته چنین گذارها و تغییراتی نیازمند برنامه‌ها و مداخلات مبتنی بر شواهد است که لازم است دستگاه‌های مسئول آن را تهیه و اجرا کنند.
