?روز دختربچه‌ها؛ فرصتی برای رفع تبعیض‌ها
عطیه ملک‌زاهدی
?امروز 19 مهر، روز جهانی دختربچه‌ها نامیده شده است. در سال ۲۰۱۱سازمان ملل متحد این روز را به عنوان روز دختران اعلام کرد و اولین بار ۱اکتبر ۲۰۱۲ اولین روز جهانی دختربچه‌ها برگزار شد. اما چرا روزی به نام دختربچه‌ها اهمیت دارد؟ چه لزومی به تفکیک روزی برای کودکان دختر است؟ آیا لازم است نگاهی ویژه به کودکان دختر داشته باشیم؟
?برای پاسخ به این پرسش لازم است نگاهی به تاریخ و مفهوم کودک در تاریخ داشته باشیم. شواهد تاریخی نشان می‌دهد کودکی واژه‌ای جدید است. «پلام معتقد است که در قرون وسطی هیچ کلمه‌ای برای نامیدن فردی ۷تا ۱۶ ساله وجود نداشته است. کلمه‌ی کودک رابطه‌ی خویشاندی را بیان می‌کرده است نه گروه سنی معینی را. آثار هنری و اسناد مربوط به قرون وسطی بزرگسالان و کودکانی را نشان می‌دهد که با هم زندگی می‌کنند لباس‌های مشابه می‌پوشند و فعالیت‌های مشترک زیادی دارند. حدود سال ۱۶۰۰ است که مفهوم کودکی ظاهر می‌شود.»(شبانی:۱۳۹۴) «آریه چنین استدلال می‌کند که شواهدی به دست آورده که نشان می‌دهد قرون وسطایی‌ها نوزادان را هم مرتبه با انسان‌های بالغ می‌دانستند با تفاوتی فقط در اندازه و ساختار.» (همان)
?در واقع باید گفت که «در دنیای امروز کودکان نقش و اهمیت زیادی دارند در حالی که در دوران گذشته چنین نبود. تا حدود قرن نوزدهم اصولا کودکان گروهی خاص با نیاز به توجه و رسیدگی خاصی نبودند.»(آریه،نقل از اعزازی:۱۳۷۶،۱۳۲) نگاهی به آثار ادبی کلاسیک نیز موید چنین نکته‌ای است؛ شاه‌آبادی نشان می‌دهد که «هیچ کتابی ویژه‌ی کودکان قبل از قرن هفدهم حتی تا مدتی بعد از آن وجود نداشت. در این دوران تنها حجمی از کتاب‌های آموزش وجود داشت که اجازه‌ی لذت بردن و سرگرمی را به کودک نمی‌داد و تنها به امر و نهی می‌پرداخت.» (به نقل از ذکایی؛ ۱۳۹۴). در دنیای مدرن است که کودکی به رسمیت شناخته می‌شود. اما وضعیت کودکی برای دختران بدتر از پسران نیز بوده است. «کودکی درمورد زنان به کار نمی‌رفته و دختربچه‌ها از قنداق یکسره به درون لباس‌های زنان بزرگسال فرو رفته‌اند و به محض رسیدن به سن بلوغ بین ده تا دوازده سالگی با مردی بسیار مسن‌تر از خود ازدواج می‌کرده‌اند.»(شبانی:۱۳۹۴) سنتی که همچنان در برخی از جوامع ادامه دارد و ازدواج دختری ۹ساله با پیرمردی ۶۰ ساله پذیرفته شده است. در این نگاه ارزش و اهمیتی برای کودکی دختران وجود ندارد و اولین نشانه‌های بلوغ جسمی در دختران به معنی ورود به دنیای بزرگسالی و قبول نقش زن متاهل است. این نگاه به دختربچه‌ها همچنان ادامه دارد و فرصت رشد و شکوفایی را از دختربچه‌ها می‌گیرد.
?باید گفت که نامگذاری روزی به نام دختربچه‌ها تلاشی برای به رسمیت شناختن کودکی برای دختران است و تغییر فرهنگی است که دختربچه‌ها را مانند زن بالغ می‌داند. این مناسبت می‌تواند یادآور این نکته باشد که دختران نیز همچون پسران به آموزش، تغذیه و البته بازی و کودکی کردن نیاز دارند. در حالی که آمارها نشان می‌دهد از ۷ دختر در جهان یک نفر به اجبار زیر ۱۵ سال ازدواج می‌کند و فرصت تحصیل را از دست می‌دهد. این گروه از دختران در معرض انواع خشونت‌های خانگی و جنسی قرار می‌گیرند. به علاوه بارداری‌های ناخواسته و پرخطر سلامت آنها را تهدید می‌کند. وضعیت دختران در کشورهایی که درگیر جنگ و منازاعات داخلی هستند به مراتب بدتر است. حدود ۹۰ درصد دختربچه‌ها در مناطق جنگ‌زده امکان ادامه‌ی تحصیل را ندارند. معضلی که به شدت آینده‌ی آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
?اختصاص روزی برای دختران زیر ۱۸سال نه به معنی تفکیکی لوس و بچگانه بین دختران و پسران که به معنی ارزش قائل شدن برای کودکی دختران است. این روز نه برای تبریک به دختران که برای توسعه‌ی امکانات آموزشی، بهداشت و تغذیه آنان است. در واقع این روز تلنگری به دولت‌هاست تا شرایط رشد جسمی، روانشناختی، اجتماعی و… دختران را بیش از پیش فراهم کنند و ساختارهای جامعه را به سمت رفع تبعیض‌های جنسیتی سوق دهند. این روز باید فرصتی باشد تا به استثمار، بهره‌کشی جنسی و ازدواج اجباری دختران پایان دهد و آینده‌ای بهتر برای دختران در سراسر جهان فراهم آورد.
