سازمان‌های مردم‌نهاد، رهبری و تصمیم‌سازی زنان
شعار و پیام روز هشتم مارس، یعنی روز جهانی زن در سال 2021 توسط سازمان ملل چنین اعلام شده است: “زنان در رهبری: دستیابی به آینده‌ای برابر در جهان کووید-19”. بنا به یادداشت صفحه رسمی سازمان ملل، این نام¬گذاری در بزرگداشت زنان و دخترانی است که نقش بسیار بزرگی در نجات جهان از آسیب‌‌های فعلی و آینده پاندمی کووید-19 و ساختن جهانی نزدیک‌تر به برابری جنسیتی در این شرایط داشته‌اند.
بنابر آمارهای این صفحه، با این که زنان در خط مقدم مبارزه علیه بیماری کرونا، چه به عنوان کارکنان نظام سلامت و چه در سایر نقش¬ها، حاضر بوده‌اند، اما در سراسر جهان، هنوز به میزان میانگین، 11 درصد کمتر از همتایان مرد، در این زمینه حقوق دریافت می‌کنند. همچنین تحلیلی از گزارش‌های مربوط به تیم‌های مبارزه با کووید-19 از 87 کشور جهان نشان می‌دهد که تنها در 5/3 درصد این گروه‌ها برابری جنسیتی رعایت می‌شود. به گفته تصمیم‌گیرندگان برای شعار امسال روز جهانی زن، مشارکت کامل و اثرگذار زنان در تمامی ساحت‌های زندگی فردی و اجتماعی، برای همه ابنای بشر، پیشرفت و توسعه را به ارمغان می‌آورد، با این حال اما، طبق گزارش منتشرشده سازمان ملل، زنان تنها در 22 کشور جهان، ریاست دولت‌ها و حکومت‌ها را در دست داشته و تنها 9/24 درصد از نمایندگان مجالس پارلمانی کشورها، زنان هستند. با نرخ رشد کنونی مشارکت زنان در ساختارهای دولتی و قانونگذاری، برابری جنسیتی در این زمینه 130 سال به طول خواهد انجامید.
با توجه به آنچه در بالا گفته شد، برای تحقق برابری جنسیتی در نهادهای تصمیم‌گیر و اجرایی، شاید نیاز به کاتالیزوری باشد که این روند را تسریع بخشد. به نظر می‌رسد آن چه در سازمان‌های مردم‌نهاد در حال رخ دادن است، همان شتاب‌دهنده‌ای است که می‌تواند از سه منظر، به شرح زیر، در تحقق این امر یاری رساند:
1- حضور زنان در سمن‌ها در نقش‌های مدیریتی و اجرایی به مثابه دوره‌های عملی تجربه‌اندوزی در فرایندهای تصمیم‌سازی و برنامه‌ریزی اجتماعی، مهارت‌های مدیریتی و سازمانی و آشنایی میدانی و عملی با آسیب‌ها و نیازهای اجتماعی؛
2- حضور زنان در سمن‌های مرتبط با حقوق زنان در نقش مطالبه‌گران و دغدغه‌مندان اصلی برابری جنسیتی؛
3- فعالیت پویا و اثرگذار سمن‌های مرتبط با توان‌افزایی و آموزش زنانِ در حاشیه و در معرض آسیب، در راستای حاشیه‌زدایی و محرومیت‌زدایی از این زنان و وارد کردن آنها در فرایندهای تصمیم‌سازی و رهبری اجتماعی؛
در تأیید منظر اول، می‌توان اشاره‌ای داشت به سخنان معاون زنان و امور خانواده ریاست جمهوری ایران در بهمن ماه 97 که چنین اظهار داشت: «حضور زنان در سازمان‌های مردم¬نهاد خیلی زیاد است و بیش از نیمی از اعضای سمن‌های کل کشور در اختیار آنها است. این سازمان‌های مردم¬نهاد یا توسط زنان اداره می‌شوند، یا نیروهای مؤثر آنها زنان هستند.» در منظر دوم و سوم، برخی آمارها از حدود 2700 سازمان غیر دولتی فعال در زمینه زنان و خانواده در کشور، طی سال‌های اخیر، خبر می‌دهد. با این حال، در فقدان پژوهش‌های کمی و کیفی و آمارهای جامع در دو موضوع حضور زنان در سمن‌ها و نیز میزان اثرگذاری کمّی و کیفی سمن‌های مرتبط با زنان، تجربه‌های زیسته و موردی، نشان‌دهند آن است که زنان، نقش بسیار چشمگیری در سازمان‌های دولتی به عنوان تصمیم‌گیران و مدیران ارشد اجرایی دارند.
به نظر می‌رسد درصد حضور زنان در سطوح بالای تصمیم‌سازی در سمن‌ها در قیاس با نقش زنان در دیگر نهادهای اجتماعی، اختلاف بسیار فاحش و چشمگیری وجود دارد. از این منظر، شاید بتوان گفت، سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند الگوهای بسیار مناسب و موفقی در رسیدن به چشم‌اندازی باشند که سازمان ملل برای روز جهانی زن در سال 2021 تصویر کرده است؛ “زنان به مثابه رهبران جهان آینده پساکرونا و محقق‌کنندگان برابری جنسیتی.”
