عنوان پایان‌نامه: بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر بزهکاری کودکان خیابانی در شهر تهران (با تأکید بر مفهوم احساس تعلق اجتماعی)
✍️ بهناز شعبان‌زاده
?خلاصه‌ای از این پایان‌نامه را در ادامه می‌خوانیم:
? روند رو به تزاید کودکان کار خیابانی و بروز رفتارهای بزهکارانه به عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی جدی از سوی آنان، خود بستری برای افزایش سایر آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی تلقی می‌گردد. میزان احساس تعلق اجتماعی این کودکان به خانواده، مدرسه، گروه‌های همسال و… در کاهش یا افزایش ارتکاب بزهکاری همواره مؤثر بوده است. مهم‌ترین نتایج حاصل از مرور نظریات جامعه‌شناختی، روانشناسی اجتماعی و انحرافات اجتماعی پیرامون این مسئله و مصاحبه با 38 کودک کار خیابانی و 6 نفر از مددکاران و مدیران مراکز بهزیستی در این پژوهش در ادامه آمده است:
1. اغلب کودکانی که در خیابان به کارهایی مانند دستفروشی، اسپند دودکنی، شیشه پاک‌کنی و… می‌پردازند، به طبقات پایین جامعه تعلق دارند. زندگی در مناطق حاشیه‌ای تهران و مشکلات خانوادگی از قبیل فقر، اعتیاد و بیکاری پدر، جدایی والدین، پر جمعیت بودن خانواده، خشونت و تنبیه شدید در خانواده، منجر به کار کودک در خیابان، دور شدن از محیط خانه و کاهش احساس تعلق کودک به اعضای خانواده می‌شود. به طور کلی کاهش حمایت از سوی خانواده، اختلال در فرآیند اجتماعی شدن، پایین آمدن خودکنترلی کودک و معاشرت با دوستان بزهکار، او را مستعد انواع بزهکاری و انحراف می‌کند.
2. داده‌ها از تفاوت میزان احساس تعلق کودکان مشغول به تحصیل در مدارس دولتی و کودکان تحت حمایت تحصیلی NGOها و مراکز بهزیستی حکایت دارد. دسته اول که اغلب از مدرسه فرار می‌کنند، با احساس تعلق کمتر و احتمال بزهکاری بیشتر در خیابان کار می‌کنند.
3. علاوه بر مسائل خانوادگی و محیط آموزشی، انواع آسیب‌های اجتماعی به طور مستقیم باعث ارتکاب بزهکاری می‌شوند که عبارتند از: نداشتن حامی در خیابان، فشار ناشی از مقایسه اجتماعی در خیابان، احساس آزادی و بی‌قانونی و ایجاد قدرت کاذب در خیابان، تجاوز و خشونت جنسی در خیابان و فشار ناشی از حضور و برخوردهای نامناسب نیروهای بهزیستی و شهرداری در خیابان با کودکان.
4. وندالیسم (تخریب اموال عمومی) به ویژه آسیب‌رساندن به اتومبیل دیگران، بیش از سایر انواع رفتارهای بزهکارانه مانند سرقت و مصرف مواد، از سوی کودک کار خیابانی امکان وقوع دارد. این موضوع به شکل مستقیم به فشار ناشی از مقایسه با دیگران مربوط می‌شود.
? برخی پیشنهادات اجرایی جهت بهبود:
1. به کارگیری سیاست‌های آموزشی مشابه در مدارس دولتی برای کاهش میزان ترک تحصیل و فرار از مدرسه کودکان کار.
2. به کارگیری متخصصین و مددکاران باتجربه در مدارس دولتی مناطق حاشیه‌نشین، جهت جلوگیری از ترک تحصیل کودکان.
3. آموزش‌های فنی و حرفه‌ای جهت توانمندسازی و ایجاد اشتغال برای والدین کودکان کار خیابانی.
4. ایجاد کارگاه‌های تولیدی و آموزش مهارت‌های کاربردی برای کودکان و نوجوانان بازمانده از تحصیل.
5. تصویب و اجرای قوانین صحیح و کارشناسی‌شده در ارتباط با کار کودک در کارگاه‌ها و واحدهای تولیدی و نظارت مکرر بر این واحدها برای جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده از کودکان.
6. به کارگیری شیوه‌های مناسب در سازماندهی کودکان کار خیابانی توسط نیروهای شهرداری و بهزیستی.
تلخیص از زهرا اکبری، عضو هیئت تحریریه انجمن پویش
