طرح تسهیل آموزش کودکان کار

طرح تسهیل آموزش کودکان کار، در معرض آسیب یا خطر بازماندگی از تحصیل (طرح حمایت تحصیلی)، توسط مؤسسات و انجمن¬های فعال حوزه کودک و خانواده، در زمستان سال 1397 تدوین، و از سال 1398به اجرا درآمده است. انجمن دوستداران کودک نیز به همراه سایر انجمن¬هایمجری که عهده¬دار بخشی از این طرح است، حدود 30 خانواده از کودکان جامعه هدف را تحت پوشش قرار داده است.

خلاصه طرح:
کار کودک شامل مشغله¬ای است که به سلامت کودک صدمه می¬زند، مانع تحصیل، رشد و معیشت آینده او می¬شودو معمولا با سوءرفتار و استثمار کودک همراه است. مبارزه با کار کودکان با تصویب مقاوله¬نامه 138 سازمان بین¬المللی کار تحت عنوان تعیین حداقل سن کار، شکلی کاملا جدی و رسمی به خود گرفت و سپس با تصویب مقاوله¬نامه شماره 182 محو فوری بدترین اشکال کار کودک، مورد هدف واقع شد. بر اساس این دو سند بین¬المللی، دولت¬ها مکلف می¬شوند با تصویب قوانین و تسهیلات مناسب، شرایط تحصیل و رشد کودک را فراهم کنند. برای دستیابی به اهداف این اسناد، توصیه می¬شود علاوه بر دولت¬ها و تشکل¬های رسمی، سازمان¬ها و نهادهای مدنی و رفاهی نیز مشارکت داشته باشند.
با وجود این که در بسیاری از کشورها کار کودکان منع قانونی دارد، امروزه 218 میلیون کودک در سراسر جهان، درگیر کار هستند. از این میزان، حدود 150 میلیون نفر در گروه سنی زیر 15 سال قرار دارند و بیش از 70 میلیون نفر از این کودکان، درگیر کارها و مشاغل سخت و زیان¬آور هستند. در ایران، آمار و ارقام متفاوتی از 000,500,1 تا 000,000,7 ارائه می¬شود که با توجه به نتایج حاصل از سرشماری سال 1395 فقط 000,600,1 کودک خارج از چرخه تحصیل هستند.
از مهمترین دلایل منع کار کودکانمی¬توان به مخاطره افتادن سلامت، مختل شدن فرایند رشد جسمی، روانی، اجتماعی و اخلاقی کودکان و بازماندگی از تحصیل اشاره کرد. کودکان کار، فرصت کودکی کردن را از دست می¬دهند و شانس دستیابی به جایگاه و شرایط بهتر از آنها سلب می¬شود. بر اساس تخمین سازمان بین¬المللی کار، سالانه 000,22 کودک در موقعیت کار کشته می¬شوند. در قوانین ملی ایران حداقل سن کار کودک تعریف و کارهای پرمخاطره نیز برای کودکان ممنوع شده است. با این حال، به دلیل فقدان آموزش¬های لازم، منفعت¬طلبی کارفرمایان، فقر اقتصادی، فقدان ساختار سازمانی و نقصان نهادها و سیستم¬های نظارتی، کار کودکان، همچنان مسئله و معضل جاری جامعه است. حذف موفقیت-آمیز کار کودک، مستلزم تلاش¬های همزمان برای مقابله با مجموعه و زنجیره کامل عوامل و از جمله تأمین دسترسی کودکان به آموزش با کیفیت رایگان است که در اصل 30 قانون اساسی ایران نیز تکلیف حکومت تلقی می¬شود. هدف از این طرح، حمایت از آموزش کودکان در معرض بازماندگی از تحصیل و کاهش آسیب¬های اجتماعی کودک و خانواده از طریق تسهیل شرایط آموزش آنان با حمایت مالی حامیان حقیقی و حقوقی است و برای اجرای آن لازم است پس از شناسایی و رفع مشروط مشکلات خانواده، استمرار تحصیل آنهانیز پایش و ارزیابی شود. این طرح، طی سه سال تحصیل و با همکاری سمن¬های فعال حوزه کودک و خانواده اجرا و در صورت مثبت بودن نتایج نسبت به توسعه آن اقدام خواهد شد.
اهداف¬ اختصاصی:
– شناسایی کودکان کار، کودکان در معرض آسیب یا در معرض بازماندگی از تحصیل؛
– شناسایی دلایل عدم تحصیل کودکان؛
– وارد کردن کودکان به نظام آموزش رسمی؛
– پایش و نظارت بر پیشرفت تحصیلی کودکان؛
– ارزیابی وضعیت روان¬شناختی و ارتقاء سلامت روانی اجتماعی کودکان؛
– ارزیابی وضعیت سلامت و ارتقاء سلامت کودکان؛
– توسعه مهارت¬های فردی و اجتماعی کودکان؛
– ارزیابی اثربخشی اجرای طرح بر روی بازماندگی از تحصیل کودکان مشمول طرح و ارائه الگوی مناسب.
در ابتدای طرح، کمیته¬ای تخصصی، متشکل از مددکار اجتماعی، روانشناس و مسئول آموزش تعیین می¬شود که بعد از تصویب و ورود به طرح، با توجه به شناخت اولیه از کودک و خانواده طرح جامع مداخله و حمایت (ویژه هر کودک( را تدوین و اجرا می¬کنند. این کمیته تخصصی، تمامی کودکان شناسایی¬شده توسط واحد کمیته مددکاری اجتماعی را پیش از ورود به طرح، مورد بررسی قرار می¬دهد تا از بروز هر گونه مغایرتی با معیارهای شناسایی طرح جلوگیری به عمل آید. مصوبات این کمیته با تأیید اولیه مدیر انجمن و تأیید نهایی مسئول طرح قابل اجرا خواهد بود.
پایش و ارزیابی:
به منظور پایش و ارزیابی طرح، مدلی تهیه و در فازهای مختلف اجرا ارزیابی انجام می¬شود. مدل ارزیابی نتایج این پروژه بر اساس روش تلفیقی از شاخص¬های کمی و کیفی پیشرفت تحصیلی، گزارشات روانشناس و پایش مددکاری و در مدلی یکپارچه تعریف می¬شود. مددکار اجتماعی مسئول هر کودک، موظف است وضعیت پیشرفت هر مورد را ثبتو گزارش کند و مسئول اجرایی طرح در پایان، گزارشات حاصل را تجمیع و تجزیه و تحلیل کرده و گزارش پیشرفت پروژه را به مسئول طرح ارائه می¬کند. نظرسنجی از گروه هدف نیز یکی از ابزارهای ارزیابی است که میزان رضایت از نحوه اجرا و مشکلات آن را نشان خواهد داد.
فرایند اجرایی طرح:
این طرح توسط انجمن حمایت از کودکان کار به انجمن دوستداران کودک پیشنهاد داده شد که در ابتدا مدیریت انجمن، مسئول اجرایی طرح را معرفی کرده و با برگزاری جلسات معارفه طرح و نحوه همکاری توسط مسئول اجرایی کار آغاز شده است. قرارداد همکاری بین مدیر طرح و مدیر انجمن منعقد می¬شود و معارفه سایر واحدهای خدمت¬رسان از جمله کارهای اولیه مشارکت در این طرح است.کلیه وظایف اجرایی این طرح بر عهده مسئول اجرایی طرح است.حضور نیروهای متخصص مددکار اجتماعی و روانشناس در طول طرح ضروری و برای پیشبرد طرح الزامیخواهد بود. در طول اجرای طرح به صورت مستمر باید گزارشی توسط مددکار اجتماعی از هر کودک به مسئول اجرایی طرح ارائه شود که او نیز گزارشات را به مسئولین طرح ارسال خواهد کرد.
در طی اجرای این طرح، گزارشات منظم از تغییر در وضعیت سلامت، معیشت و محل سکونت کودک و خدمات مددکاری اجتماعی و روانشناسی ارائه شده به کودک و خانواده و وضعیت تحصیل کودک، اردوها و کلاس¬های فوق¬برنامه برای کودکان و شرح کامل هزینه¬های انجام شده برای هر کودک تهیه می¬شود و توسط مسئول اجرایی به مدیر انجمن ارسال خواهد شد.

گفتنی است که نتیجه طرح به زودی اعلام می‌شود.